Ron van der Ende is werkzaam als beeldhouwer in Rotterdam. Recent bouwde hij een serie perspectief-reliefs: bijna platte auto's geconstrueerd in oud hout. Onderstaand vind je één van de kunstwerken uit de serie: een GAZ M21 Volga, mijn GAZ M21 Volga!
GAZ 21 VOLGA 1962 / bas-relief / hout / 190x110x16cm
NRC HANDELSBLAD 12
januari 2001
Platte houten auto's in de kunstgalerie
Beeldhouwer Ron van der Ende (36) maakt auto's van afvalhout.
"Het gaat me om het gevoel dat een auto oproept".
Door onze redacteur
ARJEN RIBBENS
Rotterdam 12 jan. Een rode Ferrari Testarossa 500 TR, een Chrysler
Town and Country, twee verweerde Dodge Chargers en een gedeukte Toyota Corolla
-het atelier van beeldhouwer Ron van der Ende lijkt op een showroom voor tweedehands
auto's met een curieus aanbod. Op de vloer ligt een dikke laag zaagsel. Niet
om gemorste motorolie op te vangen, want deze auto's lekken niet: ze zijn gemaakt
van hout.
De auto's zijn half zo groot als echte auto's en gestript tot
wielloze karkassen. Toch zal het de liefhebbers geen moeite kosten om de modellen
te herkennen, zo nauwgezet heeft Van der Ende de originelen nagebouwd. Maar
met de auto's is wel iets raars aan de hand. Op ingenieuze wijze manipuleert
de beeldhouwer het oog van de kijker. De werken zijn nog het best te omschrijven
als driedimensionale perspectief-anamorfosen, te vergelijken met de schilderingen
op een lange wand die pas herkenbaar zijn als men er schuin tegenaan kijkt.
De auto's van Van der Ende kunnen het best recht van voren worden bekeken. Dan
duizelt het de kijker van de perspectivische suggestie. Pas bij nadere inspectie
blijkt dat de auto's slechts 16 centimeter diep zijn.
Een vormentaal die uit nood is geboren, vertelt de kunstenaar.
"Tot voor kort maakte ik houten schaalmodellen van duikboten. Ik zocht naar
een ander onderwerp. Auto's hebben een mooie, affe vorm. Haal de wielen eraf
en ze zweven door de ruimte. Maar metalen vormen in hout verbeelden, dat bleek
technisch knap lastig".
Twee maanden ploeterde hij aan een 80 centimeter groot schaalmodel
van een Opel Kadett. "Rekenen, meten, timmeren - een taaie klus. Toen ik ook
nog door mijn rug ging, wist ik dat het anders moest."
Na een tijdje speelde een gedachte door zijn hoofd. Waarom geen
driedimensionale auto's maken in een bijna plat vlak? De uitwerking van dat
idee begon achter de computer. Van internet plukte Van der Ende afbeeldingen
van auto's met een interessant perspectief. De plaatjes bewerkte hij op de computer
met Photoshop, waarna hij de contouren van de zijwanden met een overheadprojector
op grote platen triplex overbracht. Door met touwtjes het verdwijnpunt van de
betreffende afbeelding op de muur uit te zetten, kon hij van de uitgezaagde
zijwanden een perspectivisch correct frame bouwen. Het houten raamwerk bekleedde
hij met afvalhout dat hij voor een deel uit de Nieuwe Maas hengelde, het water
achter zijn atelier in de voormalige vertrekhal van de Oranjelijn in Rotterdam.
De naden van de kleine stukjes hout definieren de gebogen vormen van de carrosserie,
Van der Ende schildert het hout niet. Hij zoekt net zolang tot hij afvalhout
vindt in de gewenste kleur. Voor de Ferrari Testarossa vond hij dat bijvoorbeeld
in het rood van een oude deur uit een voormalige koninkrijkszaal van jehova's
getuigen."Je ziet, ouderwets handwerk, het bestaat nog", lacht de kunstenaar.
De eerste auto uit de Van der Ende-fabriek was een Chevrolette
Chevelle uit 1965, zijn eigen geboortejaar. "Ik zocht een stoere auto met een
hoog rock-and-roll gehalte." Daarna eerde hij zijn twee broers met modellen
uit hun gebootejaren en voor zijn Poolse vrouw timmerde hij een Russische Volga.
"Het gaat me om het gevoel dat een auto oproept. Exotische auto's , dat wil
ik niet. Ik zoek naar herinneringen die ik met anderen kan delen."
Zo speelde de Dodge Chargers die nu in de galerie hangen in de
jaren tachtig een hoofdrol in de populaire televisieserie de Dukes of Hazard.
De Ferrari reed rond op de racebaan van zijn broer. En op zoek naar het sentiment
dat past bij een auto-ongeluk kwam hij terecht op de website van de brandweer
van Edithvale, een stadje in de Australische deelstaat Victoria. Per e-mail
informeerde de kunstenaar naar het lot van de inzittenden van de gedeukte corolla
die machteloos op zijn rug op het astfalt eindigde. Want, legt hij uit, het
heeft geen pas om kunst te maken van een dodelijk ongeluk.
Zijn werk spreekt een groot publiek aan. Toen hij in oktober bij
Galerie Delta in Rotterdam voor het eerst vier sloopauto's exposeerde, liep
het storm. "Ik hoefde nog net niet de politie te paard te bellen om de mensen
weg te slaan", zo herinnert zich galeriehouder Hans Sonnenberg zich de expositie
van zijn 'prima ballerina'. "Passanten, gezinnen met kinderwagens, een maand
lang werden ze door de beelden van Ron naar binnen gezogen. Nog nooit was het
hier zo druk."
De meeste kunst is saai, zegt Van der Ende. "Ik wil graag iets
maken dat toegankelijk is. Het is tof dat mijn auto's zowel door kunstverzamelaars
worden gewaardeerd als door mensen die van de straat zo de galerie in lopen.
Aan elitaire, navelstaarderige kunst heb ik een hekel. Als controlfreak wil
ik ook greep hebben op de manier waarop mijn werk wordt begrepen."
Voor de komende KunstRai timmert Van der Ende waarschijnlijk nog
een serie van vier auto's. daarna wil hij onderzoeken of de techniek van de
platgeslagen houten auto's zich ook leent voor andere onderwerpen. Hij verzamelde
al afbeeldingen van helikopters, scheepsrampen en gesmolten kerncentrales. Maar
op de fiets bedacht hij dat de schoonheid van de stad zijn volgende onderwerp
wordt. "Flatgebouwen die in de mist verdwijnen, dat lijkt me wel wat."
Ron van der Ende. T/m 5 febr. 2001 In Galerie Delta, Oude Binnenweg 113, Rotterdam, di-za 11-17 uur